Thema Flexibiliteit in zorgorganisaties


Promotie onderzoek Drs. Frank van Gool 

Controle en flexibiliteit

Mensen houden van hun comfortzone, managers houden graag controle en organisaties denken binnen hun eigen kaders (Van Gool, Theunissen, Bierbooms, & Bongers, 2017). Dit levert consistentie op, maar leidt ook gemakkelijk tot verstarring. De dynamiek van de omgeving vraagt om flexibiliteit. Maar hoe zorg je voor open, flexibele en veerkrachtige organisaties zonder de consistentie te verliezen? Welke factoren beïnvloeden flexibiliteit op de verschillende organisatorische niveaus?

 

Dat onderzoekt drs. Frank van Gool onder begeleiding van prof. dr. Inge Bongers, dr. Joyce Bierbooms en prof. dr. Richard Janssen. Dit in een samenwerking tussen Tranzo (Tilburg University), Erasmus Centrum voor Zorgbestuur en Trifier BV en met medewerking van teams van GGzE, Dimence en GGz Breburg.

 

Verandering in de zorg is continu. Daarom moet flexibiliteit een permanente proactieve houding zijn van zowel de managers als professionals op alle organisatieniveaus. Uit het onderzoek (van Gool et al. 2017 "Literature study from a social ecological perspective on how to create flexibility in healthcare organisations") blijkt dat het moeilijk is een proactieve houding te bevorderen. Ook is het voor organisaties niet makkelijk om de interne processen aan te passen aan de veranderende omgeving. Omdat alle organisatieniveaus elkaar beïnvloeden, dienen interventies om de flexibiliteit te bevorderen dienen op alle niveaus plaats te vinden. 

 

Ondanks het belang van flexibiliteit in organisaties, is er nog weinig literatuur over te vinden met betrekking tot de gezondheidszorg. Ook is weinig bekend over welke interventies op verschillende organisatorische niveaus worden gebruikt om de flexibiliteit te beïnvloeden. 

 

Om starheid binnen teams in de gezondheidszorg te voorkomen en teams te ondersteunen is de Flexmonitor ontwikkeld. Van Gool beschrijft hoe dit programma is ontwikkeld en de uitrol van de eerste pilot in samenwerking met teams van GGZ Breburg en GGzE:  Co‐creating a program for teams to maintain and reflect on their flexibility (van Gool et al., 2019). Het programma is bedoeld om systematisch teamgedrag te monitoren en daarmee de interventies van het team te vergemakkelijken. Het vormt een basis voor de verdere ontwikkeling van methoden die teams kunnen helpen processen onder de oppervlakte te herkennen en erop te reageren. De pilot laat zien dat het programma een nuttig kader is waarbinnen teams over rigiditeit kunnen praten, indicatoren voor hun flexibiliteit kunnen definiëren en passende acties en interventies kunnen bedenken om hun flexibiliteit te behouden of te herstellen.

 

Vervolgens beschrijft het onderzoek de 'realistische evaluatie' van de Flexmonitor. Op basis van een speciale methode wordt met verschillende functionarissen van de deelnemende teams stil gestaan bij de vraag: wat werkt? Hoe speelt context een rol, welke mechanismen zijn dan aan het werk en wat zijn daarvan de uitkomsten? Dit artikel wordt eind 2019 gepubliceerd. De Flexmonitor wordt als methode doorontwikkeld in verschillende teams. De opgedane ervaringen worden gebruikt om de methode bij te stellen. 

 

Ook zulllen bestuurders en managers in dit onderzoek aan het woord komen. Zij denken mee over de vraag hoe zij als hoger management en bestuur kunnen bijdragen aan de flexibiliteit van de organisatie en tegen welke uitdagingen zij daarbij aanlopen.

 

In het laatste deel gaat Van Gool 'boven het thema hangen' en kijken naar de paradoxen die je op de verschillende niveaus in een organisatie tegenkomt als je de flexibiliteit wil bevorderen. Een meer filosofische afsluiting van het onderzoek.

 

 

 

De panda en de reiger

 

 In de jaren 60 was de reiger in Nederland bijna uitgestorven. Maar inmiddels kun je geen vissenkom meer op je balkon zetten, tot diep in de stad worden ze leeggevist door reigers. De panda daarentegen, is erg kieskeurig in zijn voedsel, plant zich maar moeilijk voort en is niet in staat om zich aan te passen. Hij heeft het aan zijn aaibaarheid te danken dat de soort nog bestaat. Moraal van het verhaal: zorg ervoor dat je je kunt aanpassen aan je omgeving of anderen zullen je voor uitsterven moeten behoeden.