Wilma van der Scheer: Buiten de lijntjes

Al negen maanden nu kijken we uit naar een nieuw kabinet en wat dat ons gaat brengen. In de aanloop daarnaartoe worden adviezen geschreven en oproepen gedaan in allerlei vormen. Visies op de toekomst van de zorg buitelen over elkaar heen. De juiste zorg op de juiste plek, gepast gebruik, investeren in de regio, zorgtransformatie, preventie en voorzorg komen allemaal voorbij. Veel visies, veel woorden, veel papier. Hangt het dan allemaal af van een nieuw kabinet, een nieuwe minister van VWS, of we dit gaan realiseren? Niet alles ligt in de eigen invloedsfeer, maar veel ook wel. 

 

Wat aandacht krijgt groeit, zo luidt het gezegde. Als we geloven in voorzorg en verplaatsen van zorg, dan wordt het de hoogste tijd dat we de voorkant van de zorg anders gaan waarderen. Dan zal niet alleen het kabinet de aandacht deels moeten gaan verleggen van gezondheidszorg naar gezondheidsbevordering, maar wij allemaal. Dan zullen wij naar andere partijen moeten kijken dan alleen naar het ministerie van VWS. Naar gemeentes bijvoorbeeld. Zij hebben een belangrijke rol bij het ondersteunen van burgers in hun welzijn, door middel van het vormgeven van een gezonde leefomgeving, welzijnswerk, jongerenwerk en schuldhulpverlening bijvoorbeeld. Woningbouwcorporaties en scholen zijn ook relevante partijen, die voor mensen het verschil kunnen maken én de zorgsector kunnen ontlasten. Net als de politie. Het zijn sectoren met heel andere tradities, regels en gewoonten dan de zorg. 

 

Wat aandacht krijgt groeit. Investeren in de relatie met deze partijen, begrijpen hoe zij werken en waar zij tegen aanlopen, lijkt een zinnige voorbereiding op de beleidswijzigingen waar veel  visiedocumenten over gaan. In de regio - dichtbij mensen thuis - valt veel winst te behalen, zo is de verwachting. Welke initiatieven zijn daar te ontplooien, die mensen helpen gezond te blijven? Initiatieven die bijvoorbeeld stress helpen reduceren. Die direct hulp bieden, nog voordat iemand geïndiceerd is, nog voordat iemand ‘in zorg’ is. Maar die ook van betekenis kunnen zijn als mensen wel zorg ontvangen, denk aan lotgenotencontact en zelfhulpgroepen. Laagdrempelige hulp waardoor mensen zich beter voelen, waarmee ze gehoord en geholpen zijn. Én waardoor het misschien mogelijk is langer zelfstandig te wonen, minder aan regie en eigenwaarde in te boeten. Waardoor het misschien makkelijker leven wordt met een minder goede gezondheid. 

 

Investeren in de voorkant, betekent er vroeg bij zijn. Het helpt dan als organisaties hun werk niet te strikt afbakenen. In plaats van heldere scheidslijnen tussen wie waarvoor verantwoordelijk is, helpt het als iedereen zich ook een beetje verantwoordelijk voelt voor het domein van de ander. Omdat juist op die scheidslijnen kansen liggen. Als een school een jongere even een pauze kan geven ten behoeve van het welzijn van die jongere bijvoorbeeld. Als een zorginstelling het restaurant beschikbaar stelt als ontmoetingsplek voor wijkbewoners. Als een conciërge ook even checkt of die ene bewoner is opgestaan. Kleine stapjes op weg naar een andere manier van (samen) werken aan gezondheid, waarbij de gezondheidszorg niet per se de hoofdrolspeler is. Het zijn stapjes ‘buiten de lijntjes’, die gelukkig steeds vaker gezet worden. Om dit te realiseren is het een voorwaarde om niet te zeer te focussen op de kosten en voor wiens rekening die zijn, maar  vooral te kijken naar de baten en wie daar trots op mag zijn! Als het nieuwe kabinet te zijner tijd deze praktijken dan gaat omarmen, steunen en vooral makkelijker mogelijk gaat maken, zou dat de investering nu mijns inziens dubbel en dwars waard zijn. Sterker nog, ik krijg er nu al energie van! Meer dan van menig visiedocument, hoe zinnig ook.