Zorg met Afstand

Zorgbestuurders worden geacht te sturen ‘op afstand’. Tegelijkertijd moeten zij betrokken zijn bij patiënten, hun medewerkers kennen en weten wat er in hun organisatie gebeurt. Hoe zij betrokkenheid en afstand combineren, valt te lezen in het pas verschenen proefschrift van Annemiek Stoopendaal.

 

Stoopendaal onderzocht hoe de vermeende kloof tussen beleid en uitvoering van de zorg er nu eigenlijk uitziet. Ze volgde drie zorgbestuurders tijdens hun werk en interviewde managers en medewerkers binnen de drie organisaties. Uit haar onderzoek blijkt dat schaalvergroting niet automatisch afstand creëert tussen zorgmanagers en professionals en dat professionals ook managers op afstand houden. Overal in de organisatie vinden ‘processen van distantiëring’ plaats. Medisch specialisten houden bestuurders op afstand, teamleiders houden niet van onaangekondigd bezoek van divisiemanagers, de ene afdeling keurt de werkwijze van de andere af, zorgverleners houden professionele afstand tot patiënten. Het is de taak van zorgbestuurders om die processen te herkennen en in beweging te houden, opdat deze niet verstarren. Want als de afstand onoverbrugbaar wordt, ervaren de betrokkenen kloven, barricades en leemlagen.

 

Vier methoden om te sturen met afstand komen naar voren uit de theoretische en empirische analyse. Deze methoden bieden grip op de lastige besturingsopdracht. De bestuurders hanteren extensies: uitgezonden betrouwbare mensen of protocollen die in de hele organisatie worden ingezet. Ze sturen door middel van verbindingen: bemiddelaars die de verschillende werelden kennen en daartussen bewegen. Ze scheppen ontmoetingsplaatsen, wat zowel fysieke plekken kunnen zijn als bijeenkomsten of gezamenlijke projecten. En ze besturen door middel van begrenzingen: een heldere taakverdeling tussen beleid en uitvoering en tussen verschillende lagen, waarbij ze de professionals en managers autonomie en vertrouwen gunnen. Zorgbestuurders spelen voortdurend het spel met afstand en betrokkenheid. Doordat zij afstand bewaren tot de verschillende werelden, maken zij ruimte om bij de hele organisatie betrokken te zijn en als ‘buitenstaander’ verbindingen te kunnen leggen. Hoe beter zorgbestuurders in staat zijn de rol van de verbindende buitenstaander te spelen, hoe beter zij kunnen omgaan met de opdracht om afstand en betrokkenheid te combineren.

 

Annemiek Stoopendaal is onderzoeker bij Erasmus iBMG. Ze is op 6 november 2008 gepromoveerd op haar dissertatie Zorg met afstand. Betrokken bestuur in grootschalige instellingen. Van Gorcum, ISBN 978 90 232 4456 1, € 36,-.

 

Het volledige proefschrift is hier te downloaden.