Bestuurders in beeld: 20 jaar onderzoek

Wie zijn de mensen in de top van het Nederlandse zorgbestuur? Welke weg hebben ze afgelegd naar hun positie als bestuurder, en hoe vullen ze hun functie in?

20 jaar onderzoek
In het onderzoeksprogramma Zorg voor Management worden sinds 2000 deze vragen onderzocht. Erasmus Centrum voor Zorgbestuur voert dit onderzoek uit, in opdracht van de NVZD, de Vereniging van Bestuurders in de Zorg. Elke vijf jaar worden enquêtes gehouden onder honderden zorgbestuurders en daarmee is er de afgelopen twintig jaar een schat aan informatie verzameld over bestuurders en besturen in de zorg.
De onderwerpen die in dit onderzoek aan bod komen, zijn heel breed: van de grootte van organisaties tot de loopbaan en de rolopvatting van bestuurders. Het meest recente onderzoek, uitgevoerd door Wilma van der Scheer en Relinde de Koeijer, is deze maand gepubliceerd en bevat een aantal opvallende conclusies.

Voorloper
De sector is een voorloper in het aantal vrouwen in raden van bestuur. Het aantal vrouwelijke respondenten in het onderzoek is gestegen van 11% in 2000 naar 54% in 2020. Dit is niet alleen maar te verklaren doordat meer vrouwelijke bestuurders geneigd zijn mee te doen aan (dit) onderzoek, ook in het ledenbestand van de NVZD groeide het aandeel vrouwen fors.
Ook in de inbreng van professionals op het organisatiebeleid is de zorgsector vooruitstrevend. Het aantal bestuurders met een verpleegkundige achtergrond is toegenomen. Sinds 2017 is een vereiste in de verpleeghuiszorg om een professional in de raad van bestuur op te nemen, en de cijfers laten zien dat dit ook gebeurt. Verpleegkundigen hebben daarnaast vaker een adviserende rol, medici zijn betrokken bij het bestuur. 

De dokter wordt geen bestuurder
In de besturen van ziekenhuizen is een opvallende afname te zien van het aantal bestuurders met dat geneeskunde heeft gestudeerd, van 29% in 2000 naar 15% in 2020. Dit zou te maken kunnen hebben met de invoering van de Wet Normering Topinkomens in 2015: sommige artsen zouden aan inkomen inboeten wanneer zij bestuurder worden. 

2020 – corona en netwerkzorg
De coronatijd is een bijzondere tijd voor zorgbestuurders. Maar tot grote wijzigingen in de strategische agenda heeft de pandemie niet geleid, gaven de bestuurders aan in de meest recente enquête. Wel zijn bestaande uitdagingen, zoals de arbeidsmarkt, verder onder de aandacht gekomen.
In de nieuwste enquête is ook gekeken naar de samenwerkingsverbanden en netwerkzorg. Een thema dat in alle zorgsectoren een steeds grotere rol speelt. Vooral ziekenhuizen en de GGZ hebben veel samenwerkingsverbanden, gehandicaptenzorg en VVT veel minder.

Meer weten over deze enquête? Het hele onderzoek ‘Bestuurders in Beeld’ is hier te lezen.